Ochrona Bałtyku

Bałtyckie obszary chronione

Jednym z najskuteczniejszych sposobów ochrony środowiska morskiego jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń.
Można to osiągnąć poprzez rozwiązania instytucjonalne oraz instrumenty prawne i ekonomiczne, promujące takie działania, jak:

• budowa oczyszczalni ścieków
• montaż filtrów przemysłowych zmniejszających emisję pyłów i gazów
• szersze korzystanie ze źródeł energii odnawialnych – budowa elektrowni wodnych i wiatrowych
• zmiana technologii przemysłowych na bardziej oszczędne, powodujące zmniejszenie zużycia energii i wody oraz ilości ścieków i odpadów
• wykorzystywanie  w gospodarce odpadów i surowców wtórnych
• budowa ekologicznych wysypisk śmieci i rekultywacja starych
• zmniejszenie zużycia nawozów sztucznych w rolnictwie
• wprowadzanie bardziej ekologicznych środków transportu

Niezwykle istotna jest również szeroka edukacja ekologiczna prowadząca do zmiany postaw życiowych ludności.
Wszyscy musimy mieć świadomość, że również od nas zależy los Bałtyku. Każdy z nas może zmniejszyć ilość wytwarzanych zanieczyszczeń poprzez:

• ograniczenie zużycia trudno rozkładalnych tworzyw sztucznych
• zbieranie surowców wtórnych
• oszczędzanie energii
• zmniejszenie zużycia wody w gospodarstwach domowych
• ograniczenie stosowania środków piorących zawierających fosforany
• ograniczenie korzystania z samochodów i tym samym zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery
• dbanie o czystość plaż i wód przybrzeżnych

Zanim działania zmierzające do ograniczenia emisji zanieczyszczeń przyniosą znaczną poprawę stanu środowiska morskiego, musimy już teraz chronić to, co jeszcze nie zostało zniszczone. W tym celu podejmowane są inicjatywy obejmujące min.:

• tworzenie parków narodowych i krajobrazowych
• tworzenie morskich obszarów chronionych
• ochronę ginących gatunków

Konwencje globalne

• Konwencja „O prawie morza” (UNCLOS) (1982) – nadaje suwerenne prawa w dziedzinie eksploatacji zasobów w wyłącznej strefie ekonomicznej oraz zobowiązuje państwa nadbrzeżne do ochrony środowiska przez zapobieganie zanieczyszczeniom ze źródeł lądowych
• Konwencja „O zapobieganiu zanieczyszczeniom morza przez statki wszystkich typów i platformy wiertnicze” (MARPOL 73/78) (1973) – określa zasady przewozu i usuwania ze statków i platform wiertniczych ładunków niebezpiecznych

Konwencje regionalne (bałtyckie)

• Konwencja O ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego tzw. Konwencja Helsińska (1992) – określa zasady współpracy wszystkich państw nadbałtyckich w zakresie ochrony Bałtyku. Organem wykonawczym jest Komisja Helsińska (HELKOM), która zbiera informacje o stanie środowiska Morza Bałtyckiego i ładunkach zrzucanych do niego zanieczyszczeń. Dane analizowane są przez grupy ekspertów i na tej podstawie opracowywane są zlecenia skierowane do Państw – sygnatariuszy, zobowiązujące do ograniczenia ilości zanieczyszczeń oraz prowadzenia określonych działań na rzecz ochrony przyrody.
• Konwencja „O rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach” tzw. Konwencja Gdańska (1973) – określa zasady współpracy pomiędzy państwami nadbałtyckimi w zakresie ochrony i zwiększania stanu żywych zasobów Morza Bałtyckiego i cieśnin duńskich. Organem wykonawczym jest Międzynarodowa Komisja Rybołówstwa Morza Bałtyckiego (IBSFC)

Organizacje wspierające działania na rzecz ochrony Bałtyku

Organizacje pozarządowe

• Światowa Fundacja Ochrony Przyrody – Word Wilde Fund for Nature (WWF)
• Koalicja czystego Bałtyku – Coalition Clean Baltic (CCB)
• Greenpeace International

Organizacje naukowe

• Międzynarodowa Rada Badań Morza (ICES)
• Konferencja Oceanografów Bałtyckich (CBO)
• Organizacja Bałtyckich Biologów Morza (BMB)

Natura 2000 – program, w którym państwa członkowskie Unii Europejskiej ustanowiły system obszarów chronionych. Podstawa programu to Dyrektywa Prawna i Dyrektywna Siedliskowa. Ich celem jest ochrona zagrożonych gatunków oraz siedlisk. W dniu 31 sierpnia 2007, w ramach programu Natura 2000, Polska ustanowiła system obszarów chronionych, w którego skład wchodzą także obszary morskie.
http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/

Edukacja ekologiczna

Konwencja „O Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz  Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska” tzw. Konwencja z Aarhus – określa prawa człowieka do dostępu do informacji o środowisku oraz udziale społeczeństwa w procesach decyzyjnych na temat środowiska. Konwencja z Aarhus podpisana została 25 czerwca 1998 roku w Aarhus w Danii w czasie IV Paneuropejskiej Konferencji Ministrów Ochrony Środowiska min. przez Polskę.
http://www.mos.gov.pl/artykul/7_aktualnosci/12450_konwencja_z_aarhus_rozpoczecie_prac_nad_raportem.html

W Polsce kierunki edukacji ekologicznej wyznaczyła przyjęta w 1997 roku Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej „Przez edukację do zrównoważonego rozwoju”. W krajowym systemie edukacyjnym wdrożony został także program ogłoszony przez UNESCO „Dekada Edukacji na temat Zrównoważonego Rozwoju 2005-2014”.

W 2017 roku, ONZ proklamowało „Dekadę Nauk o Oceanach dla Zrównoważonego Rozwoju” na lata 2021 – 2030, której koordynatorem jest UNESCO-IOC (IOC, czyli Intergovernmental Oceanic Commission). W ramach tej dekady, państwa mają koncentrować wspólne wysiłki wokół szeroko rozumianej poprawy stanu zarządzania zasobami morskimi, poprzez realizację badań, ocenę ryzyka, lepsze planowanie i inne.