Ochrona Bałtyku
Jednym z najskuteczniejszych sposobów ochrony środowiska morskiego jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń.
Można to osiągnąć poprzez rozwiązania instytucjonalne oraz instrumenty prawne i ekonomiczne, promujące takie działania, jak:
- budowa oczyszczalni ścieków
- montaż filtrów przemysłowych zmniejszających emisję pyłów i gazów
- szersze korzystanie ze źródeł energii odnawialnych – budowa elektrowni wodnych i wiatrowych
- zmiana technologii przemysłowych na bardziej oszczędne, powodujące zmniejszenie zużycia energii i wody oraz ilości ścieków i odpadów
- wykorzystywanie w gospodarce odpadów i surowców wtórnych
- budowa ekologicznych wysypisk śmieci i rekultywacja starych
- zmniejszenie zużycia nawozów sztucznych w rolnictwie
- wprowadzanie bardziej ekologicznych środków transportu
Niezwykle istotna jest również szeroka edukacja ekologiczna prowadząca do zmiany postaw życiowych ludności.
Wszyscy musimy mieć świadomość, że również od nas zależy los Bałtyku. Każdy z nas może zmniejszyć ilość wytwarzanych zanieczyszczeń poprzez:
- ograniczenie zużycia trudno rozkładalnych tworzyw sztucznych
- zbieranie surowców wtórnych
- oszczędzanie energii
- zmniejszenie zużycia wody w gospodarstwach domowych
- ograniczenie stosowania środków piorących zawierających fosforany
- ograniczenie korzystania z samochodów i tym samym zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery
- dbanie o czystość plaż i wód przybrzeżnych
Zanim działania zmierzające do ograniczenia emisji zanieczyszczeń przyniosą znaczną poprawę stanu środowiska morskiego, musimy już teraz chronić to, co jeszcze nie zostało zniszczone. W tym celu podejmowane są inicjatywy obejmujące min.:
- tworzenie parków narodowych i krajobrazowych
- tworzenie morskich obszarów chronionych
- ochronę ginących gatunków
Podstawy prawne i organizacyjne ochrony środowiska Bałtyku
Konwencje globalne
- Konwencja „O prawie morza” (UNCLOS) (1982) – nadaje suwerenne prawa w dziedzinie eksploatacji zasobów w wyłącznej strefie ekonomicznej oraz zobowiązuje państwa nadbrzeżne do ochrony środowiska przez zapobieganie zanieczyszczeniom ze źródeł lądowych
- Konwencja „O zapobieganiu zanieczyszczeniom morza przez statki wszystkich typów i platformy wiertnicze” (MARPOL 73/78) (1973) – określa zasady przewozu i usuwania ze statków i platform wiertniczych ładunków niebezpiecznych
Konwencje regionalne (bałtyckie)
- Konwencja O ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego tzw. Konwencja Helsińska (1992) – określa zasady współpracy wszystkich państw nadbałtyckich w zakresie ochrony Bałtyku. Organem wykonawczym jest Komisja Helsińska (HELKOM), która zbiera informacje o stanie środowiska Morza Bałtyckiego i ładunkach zrzucanych do niego zanieczyszczeń. Dane analizowane są przez grupy ekspertów i na tej podstawie opracowywane są zlecenia skierowane do Państw – sygnatariuszy, zobowiązujące do ograniczenia ilości zanieczyszczeń oraz prowadzenia określonych działań na rzecz ochrony przyrody.
- Konwencja „O rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach” tzw. Konwencja Gdańska (1973) – określa zasady współpracy pomiędzy państwami nadbałtyckimi w zakresie ochrony i zwiększania stanu żywych zasobów Morza Bałtyckiego i cieśnin duńskich. Organem wykonawczym jest Międzynarodowa Komisja Rybołówstwa Morza Bałtyckiego (IBSFC)
Organizacje wspierające działania na rzecz ochrony Bałtyku
Organizacje pozarządowe
- Światowa Fundacja Ochrony Przyrody – Word Wilde Fund for Nature (WWF)
- Koalicja czystego Bałtyku – Coalition Clean Baltic (CCB)
- Greenpeace International
Organizacje naukowe
- Międzynarodowa Rada Badań Morza (ICES)
- Konferencja Oceanografów Bałtyckich (CBO)
- Organizacja Bałtyckich Biologów Morza (BMB)
Natura 2000 – program, w którym państwa członkowskie Unii Europejskiej ustanowiły system obszarów chronionych. Podstawa programu to Dyrektywa Prawna i Dyrektywna Siedliskowa. Ich celem jest ochrona zagrożonych gatunków oraz siedlisk. W dniu 31 sierpnia 2007, w ramach programu Natura 2000, Polska ustanowiła system obszarów chronionych, w którego skład wchodzą także obszary morskie.
http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/
Konwencja „O Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska” tzw. Konwencja z Aarhus – określa prawa człowieka do dostępu do informacji o środowisku oraz udziale społeczeństwa w procesach decyzyjnych na temat środowiska. Konwencja z Aarhus podpisana została 25 czerwca 1998 roku w Aarhus w Danii w czasie IV Paneuropejskiej Konferencji Ministrów Ochrony Środowiska min. przez Polskę.
http://www.mos.gov.pl/artykul/7_aktualnosci/12450_konwencja_z_aarhus_rozpoczecie_prac_nad_raportem.html
W Polsce kierunki edukacji ekologicznej wyznaczyła przyjęta w 1997 roku Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej „Przez edukację do zrównoważonego rozwoju”. W krajowym systemie edukacyjnym wdrożony został także program ogłoszony przez UNESCO „Dekada Edukacji na temat Zrównoważonego Rozwoju 2005-2014”.
W 2017 roku, ONZ proklamowało „Dekadę Nauk o Oceanach dla Zrównoważonego Rozwoju” na lata 2021 – 2030, której koordynatorem jest UNESCO-IOC (IOC, czyli Intergovernmental Oceanic Commission). W ramach tej dekady, państwa mają koncentrować wspólne wysiłki wokół szeroko rozumianej poprawy stanu zarządzania zasobami morskimi, poprzez realizację badań, ocenę ryzyka, lepsze planowanie i inne.