Cechy morfometryczne
Podział Bałtyku na akweny
Bałtyk jest szelfowym morzem śródlądowym, głęboko wciśniętym w kontynent europejski. Łączy się on z sąsiednim Morzem Północnym cieśninami zewnętrznymi (Kattegat i Skagerrak) oraz wewnętrznymi (Sund, Wielki Bełt, Mały Bełt), które w porównaniu do tych pierwszych są wąskie i płytkie.
Cieśniny wewnętrzne | Najmniejsza szerokość (km) | Głębokość progowa (m) |
1. Mały Bełt | 4 | 12 |
2. Wielki Bełt | 16 | 17 |
3. Sund | 1 | 7 |
Ze względu na ukształtowanie linii brzegowej oraz rzeźbę dna Bałtyk dzieli się na siedem regionów. Są to Kattegat, Sund i Morze Bełtów, Bałtyk Właściwy, Zatoka Ryska, Zatoka Fińska, Morze Botnickie oraz Zatoka Botnicka.
Charakterystyka geograficzna Morza Bałtyckiego.
Akwen | Powierzchnia [km2] | Objętość wody [km3] | Maksymalna głębokość [m] | Średnia głębokość [m] |
Kattegat | 22 287 | 515 | 109 | 23,1 |
Sund i Morze Bełtów | 20 121 | 287 | 38 | 14,3 |
Bałtyk Właściwy | 209 930 | 13 045 | 459 | 62,1 |
Zatoka Ryska | 17 913 | 406 | 51 | 22,7 |
Zatoka Fińska | 29 498 | 1 098 | 123 | 37,2 |
Morze Botnickie | 79 257 | 4 448 | 294 | 61,7 |
Zatoka Botnicka | 36 260 | 1 481 | 156 | 40,8 |
Ukształtowanie dna
Dno Bałtyku tworzą trzy główne baseny, które wyodrębniono w oparciu o dane topograficzne, ukształtowanie linii brzegowej, obecność wysp oraz urozmaiconą rzeźbę dna. Są to oddzielone od siebie progami, Basen Bornholmski, Basen Gotlandzki i najdalej na północ Basen Botnicki. Gdyby poziom Morza Bałtyckiego obniżył się o 50 m, powstałoby z niego kilka niezależnych od siebie jezior. Ma to związek z rzeźbą jego dna. Pomimo tego, iż Bałtyk jest płytkim morzem szelfowym, jego dno w kilku miejscach gwałtownie opada tworząc głębie, z których najgłębsza ma 459 m głębokości. W rzeźbie dna możemy także wyróżnić rynny, czyli podłużne zagłębienia w dnie łączące ze sobą rozległe głębie. Oprócz nich charakterystyczną cechą rzeźby Bałtyku jest występowanie dużych płycizn, zwanych ławicami. Zbudowane są one z osadu piaszczysto-żwirowego oraz kamieni, które są pozostałością dawnych moren polodowcowych. Obecność głębi, rynien oraz ławic świadczy o silnym wpływie lodowca na obecną rzeźbę dna Bałtyku.
Nazwa | Głębokość [m] |
1. Głębia Arkońska | 50 m |
2. Głębia Bornholmska | 105 m |
3. Głębia Gdańska | 118 m |
4. Głębia Gotlandzka | 249 m |
5. Głębia Landsort | 459 m |
6. Głębia Alandzka | 405 m |
7. Głębia Botnicka | 294 m |
Brzegi i wybrzeża
Linia brzegowa Bałtyku jest mocno rozwinięta i urozmaicona. Składa się na to duża liczba zalewów, zatok, półwyspów oraz wysp i wysepek. Na północnym wybrzeżu Bałtyku występują szkiery – drobne, skaliste wysepki. Południowe i wschodnie brzegi naszego morza to głównie piaszczyste plaże, długie pasma wydm oraz klify – strome skarpy ostro opadające do wody powstające wskutek działania silnych wiatrów, fal i sztormów.
Należy pamiętać, że każde państwo nadbałtyckie ma przylegające do siebie wody przybrzeżne, które wliczane są do jego terytorium. Jest to pas wód o szerokości około 12 mil. W Polsce ma on powierzchnię 30 600 km2, co odpowiada 10% naszego terytorium. Na polskich wodach terytorialnych znajdują się dwie wyspy: Wolin i Uznam.
Bałtyk w liczbach
Powierzchnia Bałtyku z Kattegatem i cieśninami duńskimi: | 415 266 km² |
Powierzchnia Bałtyku bez cieśnin: | 385 000 km² |
Ilość wody w Bałtyku: | 21 721 km³ |
Powierzchnia zlewiska: | 1 721 233 km² |
Średnia głębokość: | 52,3 m |
Największa głębokość (Głębia Landsort): | 459 m |
Długość podstawowej linii brzegowej: | 8 000 km |
Długość rozwiniętej linii brzegowej: | 22 000 km |